مهمترین عوامل موثر بر حاصل خیزی خاک

وجود کلوئیدها در خاک:

وجود کلوئیدهای خاک مانند رس و مواد آلی، حاصلخیزی خاک را افزایش می‌دهد. این کلوئیدها به دلیل بار الکتریکی منفی که دارند، می‌توانند کاتیون‌های مثبت مانند کلسیم، منیزیم، پتاسیم و آمونیوم را (که جزء عناصر غذایی گیاهان هستند) به خود جذب کنند. این کاتیون‌ها در صورت نیاز گیاه به راحتی از سطح ذرات کلوئیدی جدا شده و جذب می‌شوند.

فعالیت موجودات ذره‌بینی:

موجودات ذره‌بینی شامل قارچ‌ها، باکتری‌ها، اکتینومایست‌ها و… است. این موجودات با جذب ازت و تجزیه باقیمانده گیاهان و جانوران، باعث تشکیل هوموس در خاک می‌شوند. هر چه تعداد و فعالیت این موجودات در خاک بیشتر باشد، خاک بهتر و حاصلخیزتر خواهد بود. افزودن مواد آلی به خاک و وجود شرایط رطوبت و حرارت مناسب، تعداد این موجودات را افزایش می‌دهد. در عوض، دمای بالا و رطوبت بسیار کم، تعداد آن‌ها را کاهش می‌دهد.

تناوب زراعی:

در کشاورزی سنتی، کشت یک گیاه به صورت دائم و بدون رعایت تناوب، رایج است. این نوع کشاورزی تک‌کشتی، اثرات نامطلوبی روی حاصلخیزی خاک دارد، از جمله گسترش بیماری‌ها و آفات، تخریب خاک و عمل فرسایش.

آیش زمین:

نگاشت زمین (آیش) به منظور استراحت در یک دوره رشد یا در سال‌های متمادی، تدریجاً باعث افزایش فرسایش خاک و کاهش